काप्रु (Begonia crenata)

काप्रु

कर्नाळा पक्षी अभयारण्यात कर्नाळा किल्ल्याच्या वाटेवर ही वनस्पती काही ठिकाणी फुलली होती. तिचे शास्त्रीय नाव आहे Begonia crenata. इंग्रजीत तिला 'कॉमन बेगोनिया' म्हणतात. मराठीत तिला 'काप्रु' , 'बेरकी', 'खडक आंबाडी' अशी नावं आहेत. या वनस्पतीची फुले अतिशय नाजूक आणि सुंदर असून त्यांचा रंग पांढरी, गुलाबी झाक असलेला, फिकट गुलाबी असतो. ही वनस्पती जमिनीलगत वाढणारी आहे, तिची पाने जमिनीला टेकून असतात. फुले मात्र जमिनीपासून वर वाढणाऱ्या उंच देठांना येतात. हे देठ लालसर रंगाचे असतात. ही वनस्पती दार वर्षी पावसाळ्यात उगवते. २५ सेमी पर्यंत उंच वाढू शकते. पश्चिम घाटामध्ये आणि सह्याद्री रंगांच्या जंगलात ही वनस्पती मोठ्या प्रमाणावर आढळते. पाने गोलाकार / हृदयाकृती आकाराची असतात. फुलांच्या मानाने बरीच मोठी असून जमिनीलगतची त्यांची ठेवण सुरेख दिसते.

काप्रुची फुले

जून ते सप्टेंबर या कालावधीत ही वनस्पती फुलते.

या वनस्पतीच्या पुरुष आणि स्त्री फुलात काही फरक आढळून येतात.

Begonia roxburghii हे तिचं भावंडं उत्तरेकडे हिमालयाचा पूर्व भाग, नेपाळ , मिझोरम या ठिकाणी सापडतं. Begonia च्या आणखी चार जाती कोकण आणि सह्याद्रीच्या भागात सापडतात. अशी माहिती थीओडोर कुक यांच्या ग्रंथात सापडते.  

या वनस्पतीची पुरुष (Male Flowers) आणि स्त्री फुले(Female Flowers) वेगेवेगळी असतात. Male Flowers गुलाबी रंगाची असतात आणि त्यांना २ petals आणि २ sepals असतात. Female flowers ना ५ असमान perianth segments असतात. त्यांचा रंग गुलाबी असतो की नाही हे मात्र सापडले नाही. मी पाहिलेली सर्व फुलं फिकट पांढऱ्या/गुलसर रंगाची होती पण ती गुलाबी रंगाची नक्कीच नव्हती. या बद्दल थोडी अधिक माहिती शोधणे गरजेचे आहे.